ყვითელი ავტობუსებიდან– ყვითელ სამარშრუტო ტაქსებამდე ანუ ჩემი ევროპული ოცნება

 მახსოვს პირველად რომ წავედი საზღვარგარეთ და ჩამოვედი– ყვითელი ავტობუსები დამხვდა შემოყვანილი, ახლა რომ ჩამოვედი კი ყვითელი სამარშრუტო ტაქსები, თუმცა ამჯერად თითქმის გაორმაგებული ფასებით.

ამ და სხვა თემებზე ჩამოვარდა გუშინ საუბარი ორი თვის უნახავ მეგობრებთან შეხვედრისას. ჩვენი სოციალურ თუ პოლიტიკურ თემებზე საუბარი ხშირ შემთხვევაში დიდი დისკუსიით და კამათით სრულდება ხოლმე, მაგრამ გუშინ ეს ასე არ მოხდა. ყველა რაღაცნაერად სევდიანი იყო, ყველა ერთმანეთს ეთანხმებოდა ან უბრალოდ ჩუმად იჯდა და მეორეს სევდიან მონათხრობს უსმენდა.

მე მეამიტად ვიკითხე– რატომ არ გამოვიდამეთქი ხალხი მგზავრობის ფასის გაძვირების გასაპროტესტებლად–  მათ კი მომიგეს , რომ მაგისთვის არავის ეცალა, რომ ხალხი იმით იყო დაკავებული ჯაშუშობადაბრალებული ფოტოგრაფები დაეხსნა ციხიდან. კიდევ იყო სხვადასხვა ვერსიები – ვინღა გამოვა როცა ასეთი მაგალითები აქვთ წინო? ან თუ ვინმე გამოვა– მივა უფლებებგაზრდილი პატრული და ეტყვის დაიშალეთო, თუ არ დაიშლებიან – პატრულის შეურაცჰყოფისთვის დააპატიმრებენ და შეიძლება სამუდამო პატიმრობასაც გამოჰკრან ხელიო. კიდევ არისო ერთი გზაო– იქვე ახლომახლო ერთ–ორ არყის ან თუნდაც ლუდის ბოთლს მიდებენ და მერე იტყვიან კანონის დარღვევისთვის დავაკავეთო.

ეს ვერსიები რამდენად რეალურია –ამის განსჯა თქვენთვის მომინდვია, მაგრამ ფაქტია, რომ ასე ფიქრის საკმაო საფუძველი არსებობს.

 ეს თვენახევარი ნორვეგიაში საზაფხულო სკოლაში გავატარე , სწორედ იმ პერიოდში როცა ბრეივიკმა მსოფლიო შეძრა თავისი სისასტიკით, მაგრამ ახლა ამ ფაქტზე არ გავამახვილებ თქვენს ყურადღებას. ჯგუფში თხუთმეტნი ვიყავით: 6 ამერიკელი, 4 აფრიკელი, 1 ნეპალელი, 1 პაკისტანელი, 1 ყაზახი, 1 ბელარუსი და ერთიც მე –ქართველი. მე ზუსტად გამყოლ ზოლად ვიჯექი ამერიკელებსა და დანარჩენ სამყაროს შორის. მაშინ, როცა მაგალითები უნდა მოგვეყვანა საკუთარი ქვეყნიდან , ლექტორი მე, ყაზახს და ბელარუსს ერთად მოგვმართავდა– როგორც ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებს. სიმართლე გითხრათ ვერც ამ ქვეყნებთან ვაიგივებდი თავს და ვერც ამ ქვეყნების წარმომადგენელ გოგონებთან, რომლებიც მუდმივი არაპუნქტუალურობით და ლექციაზე თავიანთი" high tech phone"–ბში კირკიტით გამოირჩეოდნენ. რათქმაუნდა, არ მსიამოვნებდა მათთან ერთ ქვაბში მოხარშვა. მე ხომ თავს ნამდვილ ევროპელად ვგრძნობდი, აღმოსავლეთ ევროპელად, მაგრამ მაინც ევროპელად და სასტიკად განვიცდიდი რომ "ჩემი მონათესავე" ევროპელები არ იყვნენ წარმოდგენილნი ჩვენს ჯგუფში.

აქვე დავსძენ რომ ის, რომ მე თავს ევროპელად ვგრძნობდი ჯერ კიდევ არ ნიშნავს იმას , რომ საქართველო ევროპაა. ჩემი საზაფხულო სკოლების გამოცდილებიდან კარგად დავინახე, რომ ქართველები თავს გაცილებით კომფორტულად გრძნობენ მეზობელი სომხების და აზერბაიჯანელების გარემოცვაში და რუსულენოვან ქვეყნებთან – ვიდრე დანარჩენ მსოფლიოსთან (მიუხედავად ასაკისა და ენობრივი შესაძლებლობებისა). ალბათ აქ უკვე პერსონალურ იდენტიფიკაციამდე მიდის საქმე და რთულია ან ჩემი შეგრძნებები და დამოკიდებულებები ან სხვა ქართველების განვაზოგადოთ, მაგრამ იმის გამო რომ "სხვა ქართველები" ყოველთვის უმრავლესობა იყვნენ – ისინი ქმნიდნენ "ქართველობის სახეს" სხვების თვალში, რომელიც როგორც უკვე აღვნიშნე არცთუ ისე ახლოს იდგა ევროპასთან.

ჩვენს ჯგუფში ხშირად დგებოდა ის დრო, როცა მაგალითები საკუთარი ქვეყნის გამოცდილებიდან უნდა მოგეყვანა და პოლიტიკურ სისტემაზე, მმართველობის ტიპზე,  სამოქალაქო საზოგადოებაზე და სოციალურ–ეკონომიკურ სიტუაციაზე უნდა გესაუბრა. გამოგიტყდებით ყველაზე მეტად ამ დროს მიჭირდა. როგორც "ევროპელს" და ქვეყნის "ელჩს" რათქმაუნდა არ მინდოდა ცუდ ასპექტებზე გამემახვილებინა ყურადღება, მაგრამ არც ტყუილებით მინდოდა ამეხვია მათი თვალები.

მას შემდეგ რაც სუდანის დიქტატურულ რეჟიმზე და რბილად რომ ვთვქათ არადემოკრატიულ ბელარუსულ მმართველობაზე ვისაუბრეთ ჯერი საქართველოზე მიდგა. მე შორიდან მოვუარე, თუმცა ამ შემთხვევაში შინ მშვიდობით ვერ მივედი. მოკლედ 2003 წლიდან დავიწყე, რევოლუცია, დემოკრატიული პროცესები, ქრთამების არ არსებობა, რამდენიმე მნიშვნელოვანი რეფორმა ვახსენე და მერე გავჩერდი. აღარ ვიცოდი რა მეთქვა, მეც გზებსა და ხიდებზე , ბათუმსა და ანაკლიაზე ხომ არ დავიწყებდი საუბარს– როცა ჯერ კიდევ უამრავი პრობლემა არსებობს ქვეყანაში: სამუშაო ადგილების სიმცირე, წვრილი და საშუალო ბიზნესსთვის არახელსაყრელი გარემოპირობები და მონოპოლია, არათავისუფალი მედია , დემოკრატიის დაღმასვლა და ა.შ.

ასე რომ გავჩუმდი და ჯერი სხვას დავუთმე. ყოველთვის მიძნელდებოდა საზღვარგარეთ ყოფნისას საკუთარი ქვეყნის პრობლემებზე მესაუბრა, მაგრამ 2006 წლისგან განსხვავებით, წელს ეს გაცილებით უფრო ძნელი აღმოჩნდა. 2006ში თითქოს ყველაფერი ჯერკიდევ წესისამებრ მიდიოდა და მეც გაცილებით იმედიანი ვიყავი. წელს კი მივხდი რომ ჩემს "ევროპულ ოცნებას " კიდევ ძალიან დიდ ხანს ასრულება არ უწერია, რომ მე რაც არ უნდა ევროპელად ვგრძნობდე თავს , ჯერჯერობით მხოლოდ ის ქვეყანა ვართ, სადაც დემოკრატიული პროცესები დაიწყო, მაგრამ დღესდღეობით ისევ ხანგრძლივი ავტორიტარული რეჟიმის საფრთხის წინაშე ვდგავართ.

დღეს მე აღარაფერი აღარ მაქვს საკამათო ჩემს სკეპტიკურად განწყობილ მეგობრებთან და აღარც ჩემს საზღვარგარეთელ მეგობრებთან მაქვს რამე სათქმელი, როცა ჯერი ქართულ კუტურასა და ბუნებაზე კი არა , საქართველოს პოლიტიკურ–სოციალურ–ეკონომიკურ სიტუაციაზე მიდგება. კი ბატონო დავპატიჟებ მათ საქართველოში, ვიამაყებ სვანეთით, თუშეთით, ბათუმით, სიღნაღით, თანამედროვე არქიტექტურული ნიმუშებით, პარკებით თუ შადრევნებით ,მაგრამ ვერაფრით ვერ მოვატყუებ მათ რომ ხალხი თავისუფალი და ბედნიერია...

სამწუხაროდ, დღეს ჩემი პოზიცია – გაჩუმებაა.

ყვითელი ავტობუსების შემოყვანიდან –ყვითელ სამარშრუტო ტაქსებამდე– 5 წელი გავიდა. ეს ჩემთვის ის 5 წელია,  რომელმაც ოცნება დამისხვრია.